تعدیل معکوس برای قیمت های جدید چیست؟
به زبان ساده می توان گفت، تعدیل معکوس در واقع حذف اثر تورم از قیمت های جدید است. اما پیش از معرفی کامل مفهوم تعدیل معکوس و نحوه محاسبه آن در پروژه های عمرانی، نیازمند معرفی مفهومی با عنوان قیمت های جدید در پروژه های عمرانی هستیم.
قیمت های جدید در پروژه های عمرانی
براساس بند (ج) ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان:
اگر در چارچوب موضوع پيمان، كارهايی به پيمانكار ابلاغ شود كه برای آنها قيمت و مقدار در فهرست بها و مقادير منضم به پيمان پيش بينی نشده است، پيمانكار بايد بی درنگ پس از دريافت ابلاغ مهندس مشاور، قيمت پيشنهادی خود را برای اجرای كارهای ياد شده، همراه با تجزيه قيمت، به مهندس مشاور تسليم نمايد. قيمتی كه با توافق پيمانكار و مهندس مشاور تعيين می شود و به تصويب كارفرما برسد، ملاک پرداخت است. قيمت های جديد كه به اين صورت تعيين می شود بايد بر حسب هزينه اجرای كار در محل اجرا محاسبه گردد. از اين رو، تنها ضريب هزينه بالاسری پيمان به قيمتهای جديد اعمال می شود.
پس از تهیه قیمت جدید براساس بند فوق، ممکن است مشاور یا کارفرما و یا حتی پیمانکار اصرار داشته باشند که قیمت جدید با تعدیل معکوس به مبنای پیمان بازگردد. به این معنی که قیمت جدید که براساس هزینه اجرای کار در محل اجرا و در زمان خاصی برآورد شده است، به گونه ای کاهش یابد که بعنوان یکی از ردیف های قراردادی فرض شده و پس از اعمال تعدیل به مبلغ واقعی اجرای کار برسد.
در ادامه ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان بیان می شود که:
۱- افزايش مقادير بايد در چارچوب موضوع پيمان به پيمانكار ابلاغ شود . جمع مبلغ مربوط به افزايش مقادير و مبلغ كار هاي با قيمت جديد ( موضوع بند ج ) نبايد از ۲۵ درصد مبلغ اوليه پيمان بيشتر شود.
تبصره: اگر نرخ پيمان مشمول تعديل آحاد بها باشد ، براي محاسبه افزايش مبلغ پيمان به سبب قيمت هاي جديد ، ابتدا قيمت هاي جديد به مبناي نرخ پيمان تبديل مي شود و سپس ملاك محاسبه قرار مي گيرد.
۲- جمع مبلغ مربوط به كاهش مقادير و حذف آنها نبايد از ۲۵ درصد مبلغ اوليه پيمان بيشتر شود. اگر اين مبلغ ، از حد تعيين شده بيشتر شود و پيمانكار با اتمام كار با نرخ پيمان موافق باشد ، عمليات موضوع پيمان در چارچوب پيمان انجام مي شود . ولي در صورتي كه پيمانكار مايل به اتمام كار نباشد ، پيمان طبق ماده ۴۸ خاتمه داده مي شود .
تبصره۱ – در صورت حذف قسمتهايي از كار به استناد بند ج ماده ۲۸ ، براي تعيين حد افزايش يا كاهش مقادير طبق بند هاي ۱و۲ ، به جاي مبلغ اوليه پيمان ، مبلغ اوليه پيمان پس از كسر مبلغ كار هاي حذف شده به وسيله پيمانكار ، ملاك قرار مي گيرد.
تبصره ۲٫ اضافه يا كاهش مقادير كار طبق مفاد بند هاي (الف-۱) و (الف-۲) اين ماده تا ۱۰ درصد با دستور مهندس مشاور عمل مي شود ، ولي اضافه بر آن با تصويب كارفرما قابل اجرا است.
به این معنی که قیمت های جدید چون پس از دوره مبنای پیمان، کشف قیمت می شوند، علاوه بر ماهیت افزایش کار، اثرات ناشی از تورم را نیز در خود دارند و برای کنترل اینکه کارهای مازاد بر قرارداد یا کارهای جدید، از حدود مندرج در شرایط عمومی پیمان تجاوز نکرده باشد، باید اول، اثر تورمی آن خنثی شود و سپس مورد ارزیابی قرار گیرد.
فرمول تعدیل معکوس قیمت جدید
محاسبه تعدیل معکوس براساس بخشنامه دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بها صورت می پذیرد. فرمول اعمال و محاسبه تعدیل معکوس برای قیمت های جدید دقیقا مطابق با فرمول تعدیل می باشد و فقط کافی است مبلغ قیمت جدید را به ضریب بدست آمده تقسیم کنیم.
مثال محاسبه تعدیل معکوس
فرض کنیم فعالیتی در فهرست منضم به پیمان یک پروژه ابنیه پیش بینی نشده و کار جدید است. بهای انجام کار در زمان اجرا (سه ماهه دوم ۱۴۰۰) به ازای هر متر مربع (بدون احتساب ضریب بالاسری) معادل ۳،۰۰۰،۰۰۰ ریال می باشد. فعالیت مذکور در فصل ۲۲ فهرست بهای ابنیه (کارهای سنگی با سنگ پلاک) قرار می گیرد. شاخص مبنای پیمان (سه ماهه پیش از آخرین مهلت پیشنهاد قیمت پیمانکار) مربوط به سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۸ بوده است. درصورتی که مقرر باشد مبلغ قیمت جدید، تعدیل معکوس شود و در فهرست بهای منضم به پیمان قرار گیرد باید از شاخص تعدیل سه ماهه چهارم ۱۳۹۸ (۹۵۵،۸) و شاخص تعدیل سه ماهه دوم ۱۴۰۰ (۲۱۴۸،۴) استفاده شود. با قرارگیری شاخص های تعدیل در فرمول محاسبه تعدیل معکوس برای قیمت های جدید، قیمت کار جدید باید بر عدد ۲،۱۸۵ تقسیم شود و بهای کار جدید در فهرست منضم به پیمان ۱۳۵۰۶۸۲ ریال خواهد بود. بدیهی است عدد مذکور باید به ضرایب پیمان نیز تقسیم شود تا در صورت وضعیت پیمانکار با اعمال ضرایب پیمان محاسبه گردد.
نکات مهم در استفاده از تعدیل معکوس برای قیمت های جدید
۱- براساس بند (الف-۲) ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان:
جمع مبلغ مربوط به كاهش مقادير و حذف آنها نبايد از ۲۵ درصد مبلغ اوليه پيمان بيشتر شود. اگر اين مبلغ، از حد تعيين شده بيشتر شود و پيمانكار با اتمام كار با نرخ پيمان موافق باشد، عمليات موضوع پيمان در چارچوب پيمان انجام مي شود. ولي در صورتی كه پيمانكار مايل به اتمام كار نباشد، پيمان طبق ماده ۴۸ خاتمه داده می شود.
همچنین طبق تبصره ۲ ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان:
اضافه يا كاهش مقادير كار طبق مفاد بند های (الف-۱) و (الف-۲) اين ماده تا ۱۰ درصد با دستور مهندس مشاور عمل می شود، ولی اضافه بر آن با تصويب كارفرما قابل اجرا است.
بنابراین قیمت های جدید مربوط به دوره هایی پس از زمان پیشنهاد قیمت پیمانکار هستند و در اثر تورم موجود در کشور، نسبت به مبلغ اولیه پیمان بسیار بزرگ به نظر می رسند. لذا به راحتی می توانند سقف ۱۰ درصدی کارهای جدید و سقف ۲۵ درصدی افزایش کار را رد کنند. درحالیکه با استفاده از تعدیل معکوس در قیمت های جدید، این قیمت ها به پایه پیمان باز میگردند و نسبت آن ها در مقایسه با مبلغ اولیه پیمان، منطقی تر خواهد بود.
۲- با تعدیل معکوس برای قیمت های جدید، عملاً ۵ درصد (در صورت بروز تاخیر غیر مجاز) یا ۲٫۵ درصد (در صورت بروز تاخیر مجاز) از تعدیل قیمت های جدید کاسته می شود. در نتیجه مبلغ دریافتی پیمانکار در قبال کارهای جدید پروژه به وضعیت رسیدگی به تاخیرات پروژه وابسته خواهد شد.
۳- به این دلیل که ممکن است انجام کار جدید بیش از یک دوره (سه ماهه) به طول انجامد. باز هم تورم باعث خواهد شد هزینه اجرای کار در دوره جدید تغییر یابد. در نتیجه در دوره های بعد نیاز به بازنگری قیمت های جدید وجود خواهد داشت. درحالیکه اگر با تعدیل معکوس (Reverse adjustment)، قیمت های جدید به مبنای پیمان بازگردد، در صورت تطویل مدت اجرای کار جدید، احجام اجرا شده در دوره های مختلف به تناسب با شاخص های تعدیل همان دوره، مشمول پرداخت تعدیل می گردند و نیازی به محاسبه مجدد قیمت تمام شده کار نخواهد بود.
محاسبه تعدیل معکوس اقلام فاکتوری
درخصوص اقلام فاکتوری با توجه به اینکه پس از خرید اقلام و یا انجام کار، فاکتور مربوطه توسط پیمانکار اخذ می شود و در اختیار کارفرما قرار می گیرد و کارفرما مبلغ فاکتور را با ضریب توافق شده در قرارداد پرداخت می نماید، عملاً پرداخت تعدیل و در نتیجه انجام تعدیل معکوس برای اقلام فاکتوری موضوعیتی ندارد ولی در صورت اصرار بر تعدیل معکوس شدن اقلام فاکتوری، دقیقا مطابق نحوه محاسبه تعدیل معکوس قیمت جدید عمل می شود.
اگر در مورد تعدیل معکوس قیمت های جدید در پروژه های عمرانی هر گونه ابهامی دارید با ما در تماس باشید و نظرات خود را به اشتراک بگذارید.
