اثر دومینو در مدیریت ریسک:

مطالبی که به آن خواهیم پرداخت پنهان سازی سر فصل ها

در تحلیل ریسک، حوادثی که در پی اثر دومینو شکل می گیرند به عنوان فاجعه بار ترین حوادث شناخته می شوند. اثر دومینو، اولین بار در سال ۱۹۴۷ بصورت مستند در سایت های صنعتی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها نشان می دهد که احتمال بروز اثر دومینو در صنایعی با انبار های نگهداری مواد خطرناک به مراتب بیشتر خواهد بود و براساس یک پژوهش، انفجار (با سهم ۵۷ درصدی) و آتش سوزی (با سهم ۴۳ درصدی) بیشترین حوادث ناشی از اثر دومینو را به خود اختصاص داده اند. پژوهش دیگری بیان می نماید که انبارها محل وقوع ۳۵ درصد حوادث ناشی از اثر دومینو می باشند. همچنین دسته بندی دیگری بیان می نماید که ۲۷٫۶ درصد حوادث بصورت انفجار-آتش سوزی، ۲۷٫۵ درصد بصورت آتش سوزی-انفجار و ۱۸ درصد حوادث بصورت آتش سوزی- آتش سوزی رخ می دهند.

ماهیت اثر دومینو:

تعاریف مختلفی برای اثر دومینو ارائه شده است که از آن جمله می توان به مواد ذیل اشاره نمود:

اثر دومینو فاکتوری است که حوادثی را که ممکن است در اثر بروز حوادث کوچکتر رخ داده یا آن ها را به حوادث بزرگتری تبدیل کنند در نظر می گیرد.

اثر دومینو به معنی بروز حادثه ای در یک مکان است که سبب بروز حادثه دیگر در مکان دیگری می گردد.

اثر دومینو به معنای وجود شرایطی است که امکان، احتمال یا شدت حوادث را تشدید نماید.

اثر دومینو رویدادی است که از یک واحد شروع شده و با حرارت، انفجار یا شکست به واحدهای مجاور منتقل می شود و عواقب یک حادثه را شدت می بخشد.

لذا اثر دومینو در واقع در زنجیره ای از رویدادها رخ میدهد که خسارات وارده به مصالح، تجهیزات، اکوسیستم ها و همچنین آسیب های جانی را تشدید می نماید. منابع بروز اثر دومینو در سه قالب کلی قرار می گیرند:

رویدادهای طبیعی شامل رویدادهای ناشی از شرایط آب و هوایی (مانند آتش سوزی جنگل، سیلاب و طوفان) و رویدادهای ناشی از شرایط ژئوتکنیکی (مانند زلزله، سونامی و آتش فشان)

رویدادهای مرتبط با انسان از قبیل خطای انسانی، طراحی اشتباه، سرقت، شورش و …

رویدادهای ناشی از حوادث فنی مانند آتش سوزی، انفجار، انتشار مواد سمی و …

البته ریسک های موجود در پروژه ها می تواند از ترکیب عوامل مختلف شکل گرفته باشد.

این مقاله به بیان تعاریف متعدد اثر دومینو و عوامل و نتایج آن پرداخته و ابزار ریاضی مورد نیاز برای تحلیل و ارزیابی اثر دومینو را در اختیار خوانندگان قرار می دهد.