تعریف ساختمان های سبز:
ساختمان های سبز (Green Buildings) ساختمان هایی با کارایی بالا هستند که با محوریت توسعه پایدار ساخته می شوند. ساخت و ساز پایدار باید جنبه های زیست محیطی را در کل چرخه حیات ساختمان در ابعاد مختلف از جمله تامین مصالح، اجرا و نصب، بهره برداری، تخریب و بازیافت مصالح، در نظر بگیرد.
با این حال، تعاریف ساختمان سبز متفاوت است و تعاریف متعددی برای آن وجود دارد. برخی محققان، ساختمان سبز را یک ساختمان با کارایی بالا که تأثیر آن را بر محیط و سلامت انسان در نظر گرفته و مضرات آن را کاهش می دهد، تعریف می کنند. برخی دیگر بیان می کنند، ساخت سبز به گونه ای طراحی شده است که از انرژی و آب کمتری استفاده می کند و همچنین برای کاهش اثرات زیست محیطی چرخه حیات ساختمان از مصالح مناسب تری استفاده می شود.
اصطلاح ساختمان سبز، ویژگی های برجسته ساختمان را که مطابق با اصول و اقدامات ساخت و ساز پایدار است، توصیف می کند. بنا به گفته آژانس بین المللی انرژی، ساختمان های سبز (پایدار) با افزایش انرژی و کاهش مصرف آب و منابع طبیعی، باعث بهبود سلامت و محیط زیست بشر می شوند. در بین تعاریف این اتفاق نظر وجود دارد که ساختمان سبز یک ساختمان سالم است که کمتر بر محیط زیست تأثیر منفی می گذارد.
ساختمان و توسعه پایدار:
ستون های توسعه پایدار شامل سه بعد اصلی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی هستند. با دیدگاه توسعه پایدار، ساختمان سبز می تواند به عنوان یک مرکز اقتصادی سازگار با محیط زیست تعریف شود که از منابع طبیعی کمتری استفاده می کند. ساخت و بهره برداری این نوع ساختمان در کل چرخه حیات آن تأثیر مثبتی بر تولید، سلامت و رفاه انسان می گذارد.
در این مسیر، استفاده از سیستم های انرژی تجدید پذیر می تواند میزان انتشار کربن را تا صفر کاهش دهد. این سیستم ها از فن آوری جدیدتری استفاده می کنند و کارایی الکتریکی بیشتری دارند. استفاده از دستگاه ها و وسایل ویژه برای کاهش تقاضای انرژی و تولید انرژی از منابع انرژی تجدید پذیر مانند خورشید، باد، زمین گرمایی در اولویت قرار دارد. طراحی خورشیدی می تواند مصرف انرژی سیستم های خنک کننده و گرمایشی را در ساختمان ها متحول سازد.
بهره وری انرژی و استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر از ویژگی های کلیدی ساختمان سبز است. جهت گیری مناسب ساختمان، عایق بندی بیشتر، استفاده از وسایل کارآمدتر الکتریکی، استراتژی های اصلی طراحی سبز را نشان می دهند.
رتبه بندی ساختمان های سبز:
هدف اصلی ابزارهای رتبه بندی سبز، ارزيابي طرح پايدار يك ساختمان از نظر الزامات پايداری سازگار در سطوح مختلف است. در سطح بین المللی تقریباً ۶۰ کشور جهان سیستم های رتبه بندی خود را برای ارزیابی و ترویج ساختمان سبز توسعه داده اند.
نمونه های برجسته ابزار رتبه بندی سبز، روش ارزیابی محیط زیست بریتانیا (BREEAM) و روش ارزیابی محیط زیست آمریکا (LEED) می باشد. روش ارزیابی روحی و روانی محیط زیست بریتانیا (BREEAM) یک ارزیابی برای ساختمان های با طراحی پایدار است که در آن یک تعریف و عملکرد استاندارد برای این نوع ساختمان ها با توجه به الزامات توسعه پایدار پیشنهاد شده است. Green Star یکی دیگر از واحد های بین المللی شناخته شده است که در آن ساختمان ها از نظر ساخت سبز ارزیابی می شوند.
تحقیقات در خصوص مزایای ساخت سبز نشان می دهد، این روش بهره وری انرژی ساختمان را در حدود ۲۵٪ افزایش می دهد که این مقدار در ساختمان های صنعتی به ۳۰% هم می رسد. در مقایسه با عملکرد متوسط ساختمانهای موجود در ایالات متحده، ساختمانهای تجاری با طراحی سبز از مزایایی شامل ۲۶٪ مصرف انرژی کمتر ، ۱۳٪ هزینه نگهداری کمتر، ۲۷٪ رضایت بیشتر بهره برداران، و ۳۳٪ میزان انتشار CO2 کمتر برخوردارند.
هزینه های ساخت سبز
با وجود مزایای بی شماری که برای ساختمان های سبز مطرح است، مسئله هزینه ها یک مشکل بزرگ است که اغلب مورد استناد قرار می گیرد و مانع گسترش چنین ساخت و سازهایی می شود. در میان مقالات، برخی از نظرات معتقدند که هزینه ساختمان های سبز از ساختمانهای معمولی (غیر سبز) بیشتر نیست. آنها بیان می کنند که ویژگی های سبز با هزینه اضافی اندک یا بدون هزینه اضافی قابل دسترسی است.
محققین اخیراً در پژوهشی، هزینه ۳۳ ساختمان دارای مجوز سبز LEED را با یک طراحی معمولی برای همان ساخت و سازها مقایسه کرده و دریافتند که هزینه های این دو روش ساخت به طور متوسط در حدود ۲% تفاوت دارد. در مطالعه دیگری، طراحی و ساخت ۳۰ مدرسه سبز در ایالات متحده مورد بررسی قرار گرفت و نتیجه گیری شد که به طور متوسط، مدارس سبز حدود ۲٪ از مدارس عادی مخارج بیشتری دارند.
در پژوهشی دیگر در ایالات متحده آمریکا، محققان هزینه ساخت واقعی ۱۳۸ ساختمان را که به دنبال صدور گواهینامه سبز از Leadership in Energy و Design Environment هستند را مقایسه کردند. در این تحقیق، نویسندگان شش معیار شامل مصرف آب، مصرف انرژی، آلودگی هوا، تامین مصالح، کیفیت محیط داخلی و نوآوری در طراحی را مورد بررسی قرار دادند. نویسندگان از نظر آماری معتقد بودند که بین هزینه های ساختمان های سبز و غیر سبز تفاوت معنی داری وجود ندارد.
نتیجه گیری:
با توجه به موانع عمده پیش روی گسترش طراحی های سبز، بررسی مقالات نشان می دهد، مطالعات تجربی منتشر شده که به مسئله هزینه های ساخت و ساز سبز پرداخته اند بسیار محدود هستند. درمجموع تا سال ۲۰۱۸ تنها ۱۷ مطالعه تجربی معتبر در این خصوص در سراسر جهان انجام شده است. تمام این مطالعات از سال ۲۰۱۰ به بعد منتشر شده اند. از نظر توزیع جغرافیایی مطالعات، بیش از ۸۰ درصد مطالعات در آمریکا، یک مطالعه در انگلستان، یک مورد در استرالیا و دیگر تحقیقات دانشگاهی در نیوزیلند انجام شده است.
سوال اینجاست که این مبحث در چه زمانی به صنعت ساختمان ایران راه می یابد؟ چه چالش هایی را در پروژه های ساختمانی ایجاد خواهد نمود؟ و چه فرصت های کاری جدیدی را برای مهندسین مشاور، پیمانکاران و سازندگان خلق خواهد نمود؟