برای تحلیل ریسک زلزله در پروژه های ساختمانی، از مفاهیم متفاوتی استفاده می شود. به عنوان مثال “بزرگی” بیان کننده میزان انرژی آزاد شده در زلزله است و اصطلاحاً با مقیاس ریشتر (Richter) بیان می شود. “شدت” زلزله از روی میزان خرابی ایجاد شده و با مقیاس مرکالی (Mercalli) تعیین می شود. اما آنچه در تحلیل ریسک زلزله در پروژه های ساختمانی اهمیت دارد، میزان شتابی است که یک زلزله می تواند به سازه ای که در فاصله و موقعیتی خاص نسبت به مرکز وقوع آن قرار دارد، وارد نماید.
مهم این است که بدانیم در نزدیکی محل اجرای پروژه، چه منابعی با چه بزرگی و احتمالی، می توانند زلزله ایجاد کنند و این زلزله های احتمالی چه شتابی به سازه پروژه وارد می کنند. این شتاب معمولاً به نسبت شتاب قائم گرانش زمین (g) بیان می شود و “بیشترین شتاب زمین” (PGA) نام دارد. نتایج تحلیل های مقدماتی و جامعی که برای شهرهای مختلف صورت گرفته است در ضمایم آیین نامه ۲۸۰۰ و مبحث ششم مقررات ملی ساختمان آمده است. همچنین نقشه های دقیقی با عنوان پهنه بندی خطر لرزه ای مناطق مختلف کشور در حال تدوین است. این نقشه ها معمولاً برای دو سطح احتمال ۱۰ درصد و ۲ درصد (معادل دوره زلزله ۴۷۵ سال و دوره زلزله ۲۴۷۵ سال) برای ساختمان هایی با عمر مفید ۵۰ سال ترسیم می شوند.
در مواردی که اطلاعات چنین نقشه هایی ناموجد یا ناقص باشد یا عمر مفید سازه بیش از ۵۰ سال در نظر گرفته شود، لازم است از تحلیل ریسک زلزله در پروژه های ساختمانی بصورت احتمالاتی یا روش های تحلیل ریسک معین استفاده شود. به این منظور لازم است به مطالعه ساختار زمین شناسی پروژه پرداخته شده و احتمال وقوع زلزله و شدت آن در محل اجرای پروژه تعیین گردد.
لازم به توضیح است که اگر دوره بازگشت زلزله برای مثال ۴۷۵ سال در نظر گرفته شود، به این معنی نیست که وقوع زلزله ای با این شدت، ۴۷۵ سال به طول خواهد انجامید. ممکن است زلزله ای با دوره بازگشت ۴۷۵ سال، همین فردا رخ دهد.
منبع: کتاب مدیریت ریسک در پروژه های عمرانی
