موارد فسخ پیمان در پروژه:
براساس ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان، کارفرما در صورت بروز موارد ذیل، این حق را دارد که نسبت به فسخ پیمان در پروژه های عمرانی اقدام نماید:
- تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار بیش از مدت تعیین شده در بند “ب” ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان (مدت مذکور حداکثر ۳۰ روز از تاریخ اعلام شده از طرف کارفرما برای تحویل کارگاه می باشد).
- تاخیر در ارائه برنامه زمان بندی تفصیلی به مدت بیش از نصف مدت تعیین شده برای تسلیم آن (طبق ماده ۱۸ شرایط عمومی پیمان، پیمانکار متعهد است برنامه زمانی تفصیلی اجرای کار را طبق نظر مهندس مشاور براساس نقشه های موجود و برنامه زمانی کلی، ظرف یک ماه از تاریخ مبادله پیمان یا مدت دیگری که در اسناد و مدارک پیمان –شرایط خصوصی پیمان- تعیین شده است، تسلیم مهندس مشاور نماید).
- تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع پیمان، بیش از نصف مدت تعیین شده در بند “ج” ماده ۴ موافقتنامه. فسخ پیمان در این حالت، درصورتی مجاز است که کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت نماید، پرداخت کرده باشد (براساس آیین نامه تضمین معاملات دولتی، در قراردادهای پیمانکاری احداث، مبلغ پیش پرداخت در سه قسط پرداخت می شود. ۴۰ درصد از مبلغ پیش پرداخت پس از تحویل کارگاه، ۳۰ درصد از مبلغ پیش پرداخت پس از تجهیز کارگاه و ۳۰ درصد الباقی پس از انجام سی درصد مبلغ اولیه پیمان طبق صورت وضعیت های موقت -بدون محاسبه مصالح پایکار- به پیمانکار پرداخت می شود).
- تاخیر در شروع عملیات موضوع پیمان بیش از یک دهم مدت اولیه پیمان یا دو ماه، هرکدام که کمتر است.
- تاخیر در اتمام هر یک از کارهای پیش بینی شده در برنامه زمان بندی تفصیلی بیش از نصف مدت تعیین شده برای آن کار با توجه به ماده ۳۰ شرایط عمومی پیمان (بنظر می رسد این بند منوط به رسیدگی به لایحه تاخیرات پروژه باشد. لذا نمی توان پیش از اتمام مدت اولیه پیمان و رسیدگی به لایحه تاخیرات، از این بند جهت فسخ پیمان در پروژه های عمرانی استفاده نمود).
- تاخیر در اتمام کار به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان با توجه به ماده ۳۰ شرایط عمومی پیمان (این بند نیز منوط به اتمام مدت اولیه پیمان و رسیدگی به لایحه تاخیرات می باشد).
- عدم شروع به کار پس از رفع وضعیت قهری موضوع ماده ۴۳ شرایط عمومی پیمان و ابلاغ شروع کار از سوی کارفرما.
- بدون سرپرست گذاشتن کارگاه یا تعطیل کردن کار بدون اجازه کارفرما بیش از ۱۵ روز.
- عدم انجام دستور مهندس مشاور برای اصلاح کارهای انجام شده معیوب طبق بند “د” ماده ۳۲ شرایط عمومی پیمان (برای استناد به این بند لازم است مشاور در اخطاریه ارسال شده، مدت لازم برای اصلاح کارهای معیوب را با توجه به حجم و نوع کار تعیین نماید).
- انحلال شرکت پیمانکار.
- ورشکستگی پیمانکار یا توقیف ماشین آلات و اموال پیمانکار از سوی محاکم قضایی، به گونه ای که موجب توقف یا کندی پیشرفت کار شود.
- تاخیر بیش از یک ماه در پرداخت دستمزد کارگران طبق بند “و” ماده ۱۷ شرایط عمومی پیمان (استفاده از این بند جهت فسخ پیمان در پروژه های عمرانی مشروط به پرداخت صورت وضعیت ماه مذکور از سوی کارفرما می باشد).
- هرگاه ثابت شود که پیمانکار برای تحصیل پیمان یا اجرای آن به عوامل کارفرما حق العمل، پاداش یا هدایایی داده است یا آن ها یا واسطه آن ها را در منافع خود سهیم کرده است.
همچنین در صورت بروز موارد ذیل، کارفرما موظف است نسبت به فسخ پیمان در پروژه های عمرانی اقدام نماید. در این موارد، کارفرما حقی برای تصمیم گیری درخصوص فسخ پیمان ندارد.
- واگذاری پیمان به شخص ثالث.
- پیمانکار مشمول ممنوعیت قانونی ماده ۴۴ شرایط عمومی پیمان گردد (در این مورد، امکان خاتمه پیمان نیز وجود دارد).
اقدامات لازم برای فسخ پیمان در پروژه:
پس از حصول شرایط فسخ پیمان در پروژه های عمرانی در ابتدا باید کارفرما نظر خود را با ذکر مواردی که به استناد آن ها پیمانکار را مشمول فسخ می داند، به پیمانکار ابلاغ نماید. پیمانکار مکلف است که در مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ کارفرما، درصورتی که دلایلی حاکی از عدم انطباق نظر کارفرما با موارد اعلام شده داشته باشد، مراتب را به اطلاع کارفرما برساند. اگر ظرف مدت تعیین شده، پاسخی از سوی پیمانکار نرسد یا کارفرما دلایل اقامه شده او را مردود بداند، کارفرما فسخ پیمان را به پیمانکار ابلاغ می کند و بدون احتیاج به انجام دادن تشریفات قضایی اقدام می نماید.
مسائلی که براساس بندهای مختلف شرایط عمومی پیمان درصورت فسخ پیمان در پروژه های عمرانی باید تعیین تکلیف گردد شامل موارد ذیل می باشد:
- صورتجلسات فصل مشترک.
- صورت برداری از مصالح و تجهیزات پایکار و تصمیم گیری درخصوص آن.
- تهیه نقشه های چون ساخت ساختمانی، تاسیسات مکانیکی و برقی.
- تکمیل دستورکار، صورتجلسات و قیمت جدید.
- ضبط تضمین انجام تعهدات و تضمین حسن انجام کار.
- رسیدگی به لایحه تاخیرات پیمانکار.
- مصالح خریداری شده با هزینه کارفرما که در پروژه مصرف نگردیده است (اعم از اینکه وارد کارگاه شده باشد یا نه).
- گزارش عملیات انجام شده توسط کارفرما و پیمانکار به تفکیک، به انضمام تکمیل و رفع نقص کارهای در تعهد پیمانکار که توسط کارفرما انجام شده است.
- تحویل موقت و قطعی.
- ارزش گذاری تجهیز کارگاه.
- هزینه نگهبانی و نگهداری کارگاه و حفاظت کار.
- صورت وضعیت ماقبل قطعی و قطعی.
- تعدیل قطعی.
- جرایم تاخیرات (شامل قرارداد فیمابین و صورتجلسات بعد از آن).
- جرایم تکمیل نواقص توسط کارفرما و هزینه بالاسری آن (شامل فعالیت های اجرایی و تهیه مستندات).
- تهیه صورتحساب نهایی.
نکته مهم در فسخ پیمان:
باید توجه داشت که مقررات ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان در صورتی مصداق دارد که کارفرما تمام وظایفی را که بر عهده دارد انجام دهد و تعلل در انجام کار حصراً متوجه پیمانکار بوده باشد. بنابراین با توجه به اصل تعهدات دوجانبه، عدم انجام تعهد یک طرف برای طرف دیگر نوعی حق حبس در عدم انجام تعهد بوجود می آورد.
این موضوع در رسیدگی شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور درخصوص رای شعبه پنج دادگاه حقوقی یک شیراز به دادنامه شماره ۱۸/۸۰۲/۶۸ قابل رویت می باشد:
گروه ایمن سازان ضمن داشتن تجارب ارزشمند درخصوص انجام مراحل ماده ۴۶ و ۴۷ شرایط عمومی پیمان، امکان همکاری جهت انجام اقدامات فسخ پیمان در پروژه های عمرانی را دارا می باشد. جهت مشاهده نمونه پروژه ها و تعرفه خدمات دفتر فنی پروژه، با ما تماس بگیرید.
