جهانی سازی خدمات مهندسی:
در سال های اخیر، یکی از اشکال سازمانی رو به رشد برای انجام خدمات مشاوره و طراحی مهندسی، استفاده از تیم های مجازی می باشد. بخصوص در کشورهایی همچون ایران که از نیروی انسانی فراوان، ارزان و متخصص برخوردارند، امکان صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای دیگر و ایجاد درآمد ارزی به این روش از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر با تشکیل و رهبری تیم های مجازی قابل انجام می باشد.
جهانی سازی هم از دیدگاه همکاری و هم از دیدگاه رقابت، تجارت سازمان ها را تغییر داده است. کسب و کارها بیشتر در معرض مسائلی مانند سرمایه گذاری خارجی و شعب خارجی و شرکت های اقماری در سایر نقاط قرار می گیرند که این امر یک محیط چند فرهنگی را بوجود می آورد. این محیط از یک سو فرصت بروز خلاقیت و نوآوری ناشی از تقابل ایده ها و استعداد ها را بوجود می آورد و از سوی دیگر چالش حفظ تیم و همکاری با انگیزه و بدون تعارض کارکنان را مطرح می سازد.
امروزه یکی از چالش های پیش روی رهبران در این سازمان ها و محیط های چند فرهنگی، رهبری تیم های مجازی می باشد. یکی از مولفه های تیم های مجازی آن است که از نظر جغرافیایی چند پاره بوده و اعضایی از کشورها و فرهنگ های مختلف تنها با ابزار الکترونیک به ارتباط با هم می پردازند. مهمترین مزیت تیم های مجازی در ایجاد طوفان فکری و توسعه برنامه پروژه از این راه است. بهبود اعتماد بین اعضای تیم و روحیه آن ها از جمله چالش های موجود در مسیر موفقیت تیم های مجازی می باشد. سطح هماهنگ سازی اثر مستقیمی بر خروجی سازمان و عملکرد آن دارد. این مقاله به اثرگذاری نوع رهبری در ایجاد اعتماد، یکپارچگی و هماهنگی بین اعضای تیم مجازی و در نتیجه بهبود عملکرد آن می پردازد.
تیم های مجازی و تیپ های رهبری:
تیم مجازی از افرادی دور از هم تشکیل می شود که به واسطه فناوری اطلاعات و ارتباطات با هم کار می کنند تا به یک هدف سازمانی مشترک برسند. نوع رهبری تیم های مجازی بر سطح عملکرد این تیم ها اثرگذار خواهد بود. محققان دریافته اند که ارتباط مثبتی بین مهارت های برنامه ریزی و اجتماعی رهبر و عملکرد تیم وجود دارد. راندمان و رضایت اعضای تیم از مولفه های اصلی هستند که سطح عملکرد تیم های مجازی را نشان می دهند.
یکی از تعاریف رهبری آن است که رهبری به معنای مهارت ارتقای اعتماد به نفس و حمایت از افرادی است که برای دستیابی به اهداف سازمانی به آن ها نیاز داریم. تیپ رهبری شامل اخلاق، رفتار و اقداماتی است که رهبر مداوماً به آن صورت با اعضای گروه برخورد می کند. در ادامه به دو طیف اصلی تیپ های رهبری پرداخته می شود. ارتقای عملکرد تیم های مجازی با ترکیب مناسبی از این دو تیپ رهبری حاصل می گردد.
Transformational Leadership
این نوع رهبران به بیان شفاف نوع دیدگاه و ماموریت سازمان به کارکنان خود می پردازند. این رهبران با ارتقای یکپارچگی، اعتماد و تمایل اعضای تیم مجازی بر عملکرد سازمان اثر می گذارند. آن ها انتظارات بالایی دارند و معتقدند با کار اعضای تیم مجازی به اهداف سازمان دست خواهند یافت. چهار مشخصه اخلاقی زیر این نوع رهبران را نشان می دهد: کاریزما، روحیه بخشی، شجاعت بخشی و توجه فردی.
Transactional Leadership
نقش اصلی این تیپ مدیران آن است که در قالب قوانین، رویه ها و اصول کار کنند. این رهبران می توانند ساختار مسئولیت ها را برای حل مشکلات سازمان به خوبی مشخص نمایند. این مدیران می توانند استراتژی های جدید سازمانی را به خوبی طرح نموده و در سازمان جاری نمایند که برای تیم های مجازی که اعضای آن فواصل جغرافیایی زیادی با هم دارند بسیار ضروری است. سه مشخصه رفتاری زیر این نوع رهبران را نشان می دهد: پاداش دهی غیر قابل پیش بینی، پیش گیری از بروز مشکلات و گرفتن بهترین تصمیمات بعد از هر مشکل.
نتایج پژوهش:
امروزه دو مقوله جهانی شدن و دیجیتالی شدن منافع زیادی برای سازمان ها ایجاد نموده اند. روش های ارتباطی با بطور کامل تغییر یافته اند. هر کس می تواند به راحتی با دیگر انسان ها ارتباط برقرار نماید و فواصل فیزیکی دیگر معنایی ندارد. این مسئله به ایجاد سازمان هایی جهانی و چند فرهنگی منجر شده است. عملکرد چنین سازمان هایی به شدت به مهارت های رهبری وابسته است. رهبران با ایجاد اعتماد، درک متقابل و تعهد بین اعضا بستر لازم برای ارتقای همکاری و عملکرد سازمان را مهیا می سازند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که رهبری بر عملکرد تیم ها اثرگذار است که البته میزان آن به نوع فعالیت ها و اهداف سازمان وابستگی دارد. در این مقاله به دو طیف مهارتی در رهبری تیم های مجازی و اثر آن بر عملکرد تیم پرداخته شده است.
شش گروه آزمایشی انتخاب شدند و برای ۵ ماه در معرض بخش های مختلفی از دو تیپ رهبری معرفی شده قرار گرفتند. براساس نتایج، هر دو تیپ رهبری برای ارتقای عملکرد تیم ضروری می باشند اما با مقایسه نتایج گروه ها به این نتیجه رسیدیم که Transformational Leadership از اهمیت بیشتری نسبت به Transactional Leadership برخوردار است چرا که سبب درک بهتر چشم انداز و ماموریت تیم می شود و با روحیه بخشی و تهییج اعضا، عملکرد تیم را بهبود می بخشد. همچنین اعتماد و وابستگی اعضای تیم را افزایش داده و سبب همکاری بیشتر در تیم مجازی می گردد. البته نمی توان Transactional Leadership را کنار گذاشت چرا که کیفیت استراتژی عملکرد تیم مجازی به این نوع رهبری وابسته است. پژوهش نشان می دهد که اثرگذاری این دو تیپ رهبری بر هر دو جنسیت (مذکر و مونث) اعضای تیم مشابه است. باید توجه شود که نتایج این پژوهش مربوط به کشور امارات متحده عربی بوده که تعمیم ۱۰۰ درصدی نتایج آن به سایر نقاط جهان را محدود می سازد.
