تعارضات در صنعت ساختمان:
ساخت و ساز یک فعالیت مبتنی بر پروژه است که نیاز به تلاش ذینفعان مختلف در بین سازمان های بی شماری دارد که هر یک دارای منافع خود هستند. این پیچیدگی، همراه با انبوهی از موقعیت های پیش بینی نشده که می توانند در طی یک پروژه ساختمانی پدیدار شوند، تعارضات پیمانکار و کارفرما در پروژه را غیرقابل اجتناب می کند. درگیری بین دو طرف اصلی در یک پروژه ساخت و ساز (کارفرما و پیمانکار) رایج ترین نوع معارضات پروژه است. علل این درگیری های خاص، بیشمار است و شامل مواردی چون شرایط قراردادی مبهم، تأخیر در تأمین مصالح و تجهیزات، شرایط تغییر یافته، ارتباطات ضعیف، اختلافات کارگری، منابع محدود، طراحی نامناسب و رویدادهای فورس ماژور می گردد. صرفنظر از دلیل وقوع، این نوع معارضات باید حل و فصل شوند. زیرا درگیری های حل نشده می تواند منجر به اختلافات حقوقی شود که روند پیشرفت پروژه را تضعیف می کند و باعث خسارت مالی شدید و هزینه های سنگین می شود.
انواع مختلفی از تعارضات پیمانکار و کارفرما در پروژه وجود دارند که می توان آن ها را به دو دسته تقسیم نمود. اولین مورد ریشه در جنبه های عاطفی روابط بین فردی مبتنی بر درگیری شخصیتی و آنتاگونیسم بین فردی دارد که برای عملکرد سازمان پروژه مضر است. مورد دیگر به وجود دیدگاه های مخالف، ایده ها یا افکار مربوط به وظایف طرفین اشاره دارد که اغلب برای عملکرد سازمان پروژه مفید است.
تعارضات پروژه و مدیریت ادعا:
با بروز تعارضات پروژه، قدرت چانه زنی در میان طرفین غالباً متنوع است و منجر به کسب نتایج غیرقابل پیش بینی از تعاملات می شود. از آنجا که تعارضات پیمانکار و کارفرما در پروژه بین دو گروه با تخصص و نقاط قوت متفاوت رخ می دهد، اقتدار یا وضعیت یک طرف ممکن است در هنگام درگیری بر طرف دیگر غلبه کند. معمولاً پیمانکار تلاش می کند تا در حین اجرای پروژه، به حل تعارضات بپردازد. چرا که در این زمان از اهرم قدرتمندی به نام متوقف کردن پروژه برخوردار است. با پایان مرحله اجرا، کارفرما قدرت بیشتری بدست می آورد چرا که اهرم مالی را همچنان در اختیار دارد، درحالیکه پیمانکار اهرم فشار خود را از دست داده است.
در شرایط اعتماد بین طرفین، معمول است كه یک پیمانکار خود راجع به روش های ساختمانی صرفاً بخاطر اینکه کارفرما معتقد است که پیمانکار در این امور باتجربه تر است، تصمیم بگیرد. همچنین ممکن است که یک پیمانکار با وجود اختلافات حرفه ای از دستورالعمل های صاحب پروژه پیرامون مدیریت دعاوی (Claim) پیروی کند زیرا پیمانکار رابطه خود با کارفرما را در قالب قرار گرفتن در سازمان کارفرما تعریف می کند.
نتایج ضریب همبستگی و تحلیل های رگرسیون پروژه های مختلف نشان می دهد که تعارضات پیمانکار و کارفرما در پروژه تأثیر منفی در عملکرد هزینه پروژه دارد، در حالی که رشد درگیری مربوط به کار در یک پروژه ساخت و ساز تا یک نقطه خاص سودمند است. این بدان معناست که کارکنان دو گروه باید ضمن تلاش برای به چالش کشیدن طرف مقابل در مورد وظایفشان، تلاش کنند تا درگیری مربوط به روابط را حذف کنند. در اینجاست که نقش مدیران پروژه در جلوگیری از برخورد شخصی با مسائل پروژه پر رنگ تر می شود.
فرهنگ سازی رفع تعارضات پروژه:
اگر کارفرماها و پیمانکاران بتوانند فرهنگی ایجاد كنند كه الگوهای سالم را در ارتباط با نحوه هدایت انتقاد و افزایش تفاهم متقابل و ایجاد اعتماد به سازمان پروژه ترکیبی ترسیم کنند، روابط بهتری در پروژه ایجاد می شود. این روش می تواند به پرورش یک فرآیند یکپارچه حل و فصل مناقشات کمک کند تا به طور خلاقانه روی کار تمرکز شود و از درگیری های بی مورد جلوگیری گردد.
اگر هر دو طرف بتوانند نظرات یکدیگر را به درستی تفسیر و درک کنند، می توان سوء تفسیر راجع به تعارض مربوط به روابط شخصی را از بین برد و برای تمرکز روی وظایف مورد نظر تلاش کرد. یک سیستم ارتباطی سریع و کارآمد برای تشویق به اشتراک گذاری اطلاعات و کاهش سوء تفاهم مفید است و می تواند با کمک به افراد در دستیابی به اجماع در مورد اهداف مشترک و راه های دستیابی به آنها، همکاری طرفین را تقویت کند.
اعتماد نقش حیاتی تری در کمک به تفسیر و دستیابی به همکاری دارد، زیرا این اطمینان را به مردم می دهد که از همکاری های آنها بهره برداری سوء نشود. مشارکت می تواند یک روش مفید برای بهبود ارتباط و اعتماد بین کارفرما و پیمانکار و کاهش فضای خصمانه باشد زیرا منافع دو طرف را به هم پیوند می دهد. در صورت وجود منافع مشترک، هر دو طرف احتمالاً با مشاجرات مربوط به وظایف برخورد خواهند کرد زیرا هر دو به دنبال تکمیل بهینه پروژه هستند. با ترکیب برخی دیگر از سیستم های تحویل پروژه و روش های پرداخت استراتژیک، می توان جلوه های مشابهی بدست آورد که جهت گیری تحقیقات آینده را نشان می دهد.
در مورد مدیریت ساخت و ساز، فرض مشترک هنگام برخورد با تعارض این است که تعارضات پیمانکار و کارفرما در پروژه مخرب است و اکثر محققان و مدیران هنوز به دنبال جلوگیری یا حل انواع آن هستند. این مقاله بیان می کند که برخی درگیری های کاری در زمینه ساخت و ساز می تواند سازنده باشد و راهکارهایی را به مدیران پروژه پیشنهاد می كند که این تعارضات را به درستی مدیرت کنند. با گسترش این دیگاه، دانش جدیدی به تئوری های مدیریت پروژه اضافه خواهد شد.
با سلام
بالاخره تعارضات بین کارفرما و پیمانکار خوبه یا بد ؟چون شما فرمودین تعارض باعث افزایش هزینه و زمان میشود و از طرفی هم باعث به جالش کشیدن هم میشه (که خوبه)؟
دقیقا این مقاله به همین موضوع می پردازد که چگونه مدیران پروژه و فرهنگ سازمانی شرکت های ساختمانی سبب امکان بهره بردن از تعارضات می شود و بجای بروز ادعا و نیاز به مدیریت دعاوی (claim management) می تواند سبب پیشرفت پروژه گردد.