کنترل پروژه به روش ارزش کسب شده (EVM)
هدف از کنترل پروژه آن است که مدیران پروژه بدانند نسبت به برنامه مصوب، چه میزان انحراف (مثبت یا منفی) دارند و آیا قادر خواهند بود پروژه را در زمان تعیین شده و با بودجه برآورد شده تکمیل نمایند یا خیر. اگر کارشناس کنترل پروژه بجای اطلاع رسانی صرف از وضعیت پروژه، مسئول هدایت پروژه به سمت جبران تاخیرات و کاهش هزینه های اضافی باشد، لازم است از ابزارها و روش های مناسبی برای کنترل پروژه استفاده نماید. یکی از این روش ها، کنترل پروژه به روش ارزش کسب شده (EVM) می باشد.
روش ارزش کسب شده (Earned Value Method) به دلیل اینکه قادر است اطلاعات یکپارچه ای از محدوده، زمان و هزینه پروژه ایجاد نماید، برای کنترل پروژه به یک گزینه ایده آل تبدیل شده است. کنترل پروژه به روش ارزش کسب شده (EVM) از سه مفهوم زیر استفاده می نماید:
- “بودجه برنامه ریزی شده” (BCWS) یا “ارزش برنامه ای” (PV) که به معنای بودجه ای است که برای فعالیت های پروژه برآورد شده و انتظار می رود با هزینه کردن آن جهت فعالیت های مذکور، به اندازه همان بودجه در پروژه ارزش آفرینی ایجاد شود.
- “هزینه واقعی اجرای کار” (ACWP) یا بطور مختصر “هزینه واقعی” (AC) که به معنای هزینه ای است که پس از انجام کار قابل محاسبه و حسابداری می باشد. معمولاً در پروژه ها این هزینه بیش از مقداری است که برآورد شده بود.
- “ارزش هزینه ای کار انجام شده” (BCWP) یا “ارزش کسب شده” (EV) که معادل ارزش ایجاد شده در پروژه ناشی از انجام کارها می باشد. در بسیاری از موارد مشاهده می شود که علیرغم پرداخت هزینه قابل توجه، ارزش چندانی در پروژه ایجاد نشده است. برای مثال، اشتباه در اجرا و دوباره کاری سبب پرداخت هزینه هایی می شود که در پروژه هیچ ارزشی خلق نمی کنند.
کنترل پروژه به روش ارزش کسب شده (EVM) با استفاده از متغیرهای زیر صورت می پذیرد:
- انحراف هزینه (CV= EV-AC) که نشان می دهد آیا به اندازه هزینه پرداخت شده، ارزش آفرینی شده است یا نه. مثبت شدن این متغیر نشان دهنده موفقیت مدیر پروژه در مدیریت هزینه ها می باشد.
- انحراف زمان (SV= EV-PV) که نشان می دهد در هر لحظه، ارزش کسب شده چقدر با ارزش برآورد شده برای آن زمان اختلاف دارد. مثبت شدن این متغیر نشان می دهد که مدیر پروژه از برنامه زمان بندی مصوب جلوتر است.
- ارزش برنامه ای بدست آمده (ES) که نشان می دهد ارزش کسب شده در زمان حاضر، بر اساس برنامه در چه زمانی می بایست بدست می آمد. این متغیر (از جنس زمان) با پیدا کردن مقدار ارزش کسب شده (EV) روی نمودار PV قابل مشاهده است. با استفاده از این متغیر می توان گفت که چقدر از برنامه زمان بندی عقب هستیم.
- شاخص هزینه (CPI = EV/AC) که نشان می دهد انجام پروژه با چه راندمانی صورت می پذیرد. اگر این عدد بزرگتر از یک باشد می توان گفت که پروژه دچار اشتباه و دوباره کاری های چندانی نشده است.
- شاخص زمان (SPI= EV/PV) که اگر بزرگتر از یک باشد نشان می دهد نسبت به برنامه زمان بندی اولیه، کارهای بیشتری به انجام رسیده است.
باید توجه شود که ۳ متغیر اول، انحراف از زمان و هزینه مصوب پروژه را نشان می دهند و بیان می کنند که اگر بعد از این، وضعیت پروژه به درستی پیش برود، شاهد چه میزان تاخیر یا افزایش هزینه خواهیم بود. درحالیکه ۲ متغیر دیگر، نشان دهنده نسبت موفقیت پروژه هستند و بیان می کنند که اگر در روند فعلی تغییری ایجاد نشود، زمان یا هزینه پروژه چند برابر خواهد شد.
لازم به توضیح است که آنچه در هر مقطع از گزارش کنترل پروژه به روش ارزش کسب شده (EVM) ارائه می گردد، نشان دهنده گذشته پروژه است. در نتیجه نمی توان گفت آینده پروژه با همان روند گذشته ادامه می یابد یا مطابق برنامه مصوب اصلاح خوهد شد. از سوی دیگر، مدیران پروژه نمی توانند تا پایان پروژه صبر کنند تا متوجه شوند چقدر در روند پیشرفت پروژه دچار انحراف شده اند. آن ها نیاز دارند که بروز انحراف در برنامه زمان بندی یا هزینه پروژه را در حین اجرا بدانند. اینجاست که باید از مبانی مدیریت ریسک استفاده شود تا انحرافات زمان و هزینه را پیش از وقوع تشخیص دهیم. به این منظور نمودارهای ارزش کسب شده (Earned Value Method) بجای نمایش نقاط بصورت قطعی باید در قالب توزیع های آماری مبتنی بر مدیریت ریسک تولید شوند.
برای آشنایی بیشتر با مدیریت ریسک در پروژه های ساختمانی می توانید مقالات تخصصی این حوزه را مطالعه فرمایید.
