برقراری نظام ایمنی، بهداشت و محیط زیست:
در فصل تجهیز کارگاه فهرست بهای هر رشته، ردیفی با عنوان هزینه برقراری نظام ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) و حفاظت کار براساس دستورالعمل های مندرج در اسناد پیمان وجود دارد. بسیاری از کارفرمایان و مهندسین مشاور اصلا نمی دانند که با انتخاب این ردیف در فهرست بها بدنبال چه خدماتی هستند. در نتیجه، پیمانکاران نیز اطلاعی ندارند که چه هزینه ای را باید برای این ردیف در نظر بگیرند. در این مقاله به تشریح خدمات و هزینه های برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی می پردازیم.
صنعت ساختمان سهم بزرگی از اشتغال نیروی انسانی کشورها را به خود اختصاص می دهد. این بخش با توجه به پتانسیل فعالیت بصورت محلی، قادر است سایر بخش های اقتصادی کشور را نیز فعال نماید. با این حال، صنعت ساختمان در خصوص حوادث حین کار، شهرت بدی داشته و یکی از خطرناکترین محیط های کاری را دارا می باشد. تحقیقات نشان می دهد که نقطه ضعف صنعت ساختمان در مدیریت ایمنی به ناتوانی در برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی مربوط است. علل اصلی این امر را می توان مشکلات قانون گذاری، عدم تخصیص بودجه کافی و ناآگاهی ذینفعان پروژه دانست.
برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی از این نظر اهمیت دارد که تحقیقات نشان می دهد که تدوین استراتژی مدیریت ایمنی، تهیه پلان ایمنی (HSE Plan)، تعداد کارشناسان و افسران ایمنی کارگاه، استفاده از تجهیزات ایمنی فردی (PPE) و آموزش کارگران، ارتباط تنگاتنگی با ایمنی کارگاه های ساختمانی و کاهش حوادث ساختمانی دارد.
برای آشنایی بیشتر با ملزومات ایمنی پروژه های ساختمانی پیشنهاد می شود مقاله “برنامه ایمنی، بهداشت و محیط زیست پروژه (HSE Plan)” را مطالعه فرمایید.
امروزه با ظهور مگا پروژه ها و استفاده از مدیران پروژه و سرپرستان کارگاهی متخصص و دوره دیده، برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی به یک اولویت در بسیاری از پروژه های ساختمانی تبدیل شده است. این موضوع در کشورهای در حال توسعه از اهمیت بیشتری برخوردار است. چرا که تعداد نیروی انسانی فعال در پروژه های ساختمانی در این کشورها ۲٫۵ تا ۱۰ برابر بیش از کشورهای توسعه یافته می باشد.
وضعیت ایمنی در پروژه های ساختمانی:
متاسفانه پیشرفت های گسترده فناوری در سال های اخیر هنوز نتوانسته در حوزه عمران نفوذ قابل توجهی داشته باشد. در بحث ایمنی کارگران در کارگاه های ساختمانی نیز این عدم نفوذ به مراتب جدی تر بوده است. به طور متوسط می توان گفت از هر ۱۲ نفر کارگر ساختمانی، یک نفر تجربه قرارگیری در معرض حوادث ساختمانی را داشته است. این آمار در مقابل آمار حوادث حین کار در سایر صنایع بسیار زیاد و قابل توجه می باشد.
همانگونه که اشاره شد، مشکلات قانون گذاری، عدم تخصیص بودجه کافی و ناآگاهی ذینفعان پروژه موجب شده است که مسئولان کارگاه اهمیت زیادی برای مباحث ایمنی قائل نشوند. این موضوعات در کنار نداشتن بایگانی مناسب از اطلاعات مربوط به حوادث، سبب شده است که اصلا همتی برای آگاهی از وضعیت موجود و بهبود آن در میان کارفرمایان و پیمانکاران مشاهده نگردد. تحقیقات نشان می دهد که این موضوع برای بسیاری از شرکت های ساختمانی بزرگ به مراتب بدتر از وضعیت متوسط صنعت ساختمان می باشد.
برقراری نظام ایمنی و مدیریت ایمنی پروژه:
برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی به عنوان بخشی از فرایند مدیریت ایمنی و با اهداف زیر صورت می پذیرد:
- برای رسیدن به نرخ آسیب دیدگی صفر ناشی از حوادث حین کار در کارگاه های ساختمانی و خارج از آن.
- به صفر رساندن حوادث ناشی از تصادف و برخورد ماشین آلات کارگاهی در پروژه های ساختمانی.
- به صفر رساندن تخلفات رانندگی با وسائل نقلیه موتوری در محوطه کارگاه و راه های پیرامونی آن.
- ثبت اطلاعات ایمنی پروژه شامل گزارشات وضعیت ایمنی پروژه، گزارش حوادث رخ داده و حوادثی که بخیر گذشته است (شبه حادثه)، گزارش برگزاری جلسات ایمنی، برنامه ریزی عکس العمل مناسب در زمان بروز حوادث، گزارش زمان های از دست رفته در پروژه ناشی از حوادث کارگاهی، گزارش آسیب های زیست محیطی پروژه.
برای آشنایی با مفهوم شبه حادثه، مقاله “حوادثی که به خیر گذشته است” را مطالعه فرمایید.
منظور از برگزاری جلسات ایمنی، سه نوع جلسه زیر می باشد. انتظار می رود با برگزاری این جلسات، کارگران تا حد زیادی بتوانند خطرات کاری را درک نموده و بصورت خودجوش به ایمنی کارگاه کمک کنند.
- جلسات شروع به کار که باید با حضور کارشناس ایمنی برای تمام افراد و گروه های کاری جدیدی که به تازگی در کارگاه حاضر شده اند برگزار گردد. این جلسات بیشتر به بیان قوانین ایمنی کارگاه اختصاص می یابند. این جلسات باید در بازه های حداکثر یک ماهه برگزار شوند تا نیروی کار جدید در مدتی کمتر از یک ماه از حضورش در پروژه با قوانین ایمنی کارگاه آشنا شود.
- جلسات معروف به آچار به دست (Tool Box Meeting) که برای هر گروه کاری تخصصی در محل اجرای کار برگزار می گردد. این جلسات بسیار کوتاه (حدود ۱۵ دقیقه) هستند. در این جلسات، توضیحات ایمنی برای انجام یک فعالیت خاص در یک جبهه کاری خاص ارائه می گردد. این جلسات باید بصورت منظم و با تعداد دفعات زیاد برگزار شود.
- جلسات آموزش تخصصی ایمنی که برای ارتقای سطح ایمنی کارگاه و آمادگی کارگران در زمان بروز حادثه برگزار می شوند. آموزش کمک های اولیه در این جلسات صورت می پذیرد. این جلسات به تناسب وضعیت ایمنی کارگاه و تشخیص کارشناس ایمنی یا سرپرست کارگاه برگزار می شوند.
ملزومات برقراری نظام ایمنی در پروژه:
با برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی پس از مدتی انتظار می رود که انجام رفتارهای پرخطر، بروز حوادث جزئی (از جمله آسیب دیدگی های عضلانی) و یا حوادث جدی (منجر به جراحت یا مرگ) و میزان توقف کار بدلیل عدم رعایت ایمنی بطور چشمگیری کاهش یابد.
براساس موارد بیان شده، پیشنهاد می شود موارد زیر به عنوان حداقل اقدامات لازم جهت برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی مورد توجه کارفرمایان قرار گیرند:
- بکارگیری تیم قدرتمندی از کارشناسان و افسران ایمنی برای کنترل وضعیت ایمنی کارگاه.
- ایجاد سیستم مناسب برای آموزش ایمنی برای پرسنل کارگاهی.
- تامین تجهیزات حفاظت فردی (PPE) به مقدار کافی، متناسب با نیاز فعالیت های پروژه و در زمان مناسب.
- نصب علائم و تابلوها آگاه سازی از ریسک های ایمنی و تشویق رعایت قوانین ایمنی کارگاه.
- تهیه گزارشات منظم از وضعیت ایمنی پروژه جهت رفع نواقص در انجام مراحل قبل.
تحقیقات نشان می دهد به منظور انجام مواد فوق جهت برقراری نظام HSE در پروژه های عمرانی بطور کافی و موثر به هزینه ای در حدود ۲ درصد برآورد اولیه انجام کار نیاز خواهد بود. آنچه امروزه به عنوان هزینه ردیف برقراری نظام ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) و حفاظت کار براساس دستورالعمل های مندرج در اسناد پیمان در نظر گرفته می شود، ده ها برابر کوچکتر از این عدد می باشد. در نتیجه، حوادث مرگباری در پروژه رخ می دهد که علاوه بر هزینه های انسانی، هزینه های مالی قابل توجهی را به کارفرمایان و پیمانکاران تحمیل می نماید.
برای آگاهی از اهمیت موضوع، پیشنهاد می گردد مقاله “آمار حوادث ناشی از کار و هزینه های آن” را مطالعه کنید.
مقاله مرجع:
مطالب مرتبط
اقدامات تجهیز کارگاه در پروژه
اهمیت تجهیز کارگاه: برای اجرای پروژه های ساختمانی به تاسیسات، تجهیزات و ماشین آلات متعددی[...]
ادامه
ضایعات مصالح در پروژه های ساختمانی
ضایعات ساختمانی و محیط زیست: صنعت ساختمان به عنوان بزرگترین مصرف کننده منابع طبیعی در[...]
ادامه
راهکارهای کاهش اتلاف مصالح ساختمانی
راهکارهای کاهش اتلاف مصالح ساختمانی:طراحی طراحی تجهیز کارگاه به منظور افزایش راندمان مصرف مصالح. طراحی[...]
ادامه
تجهیز کارگاه ساختمانی در مگا پروژه ها
اهمیت تجهیز کارگاه در پروژه های بزرگ: گروه ایمن سازان پای، مقالات متعددی در زمینه[...]
ادامه
مدیریت پسماند در پروژه های ساختمانی
مدیریت پسماند در پروژه های ساختمانی: مدیریت پسماند در پروژه های ساختمانی به فرایندی اتلاق[...]
ادامه
خواص سنگدانه های بتنی بازیافتی
کاربرد مصالح بازیافتی ساختمان: مصالح حاصل از تخریب ساختمان های فرسوده، سهم زیادی از ضایعات[...]
ادامه
روش صحیح تخریب ساختمان
استفاده مجدد از ضایعات ساختمانی: در این مقاله به روش صحیح تخریب ساختمان به منظور[...]
ادامه
کاهش اتلاف مصالح در کارگاه های ساختمانی
اهمیت کاهش ضایعات ساختمانی: تحقیقات نشان می دهد که تا ۵۰ درصد از منابع طبیعی[...]
ادامه
اتلاف مصالح و ضایعات ساختمانی
آمار جهانی از ضایعات در صنعت ساختمان: کارهای ساختمانی همچون تخریب یا نوسازی ساختمان های[...]
ادامه